Celia, thriller in 3 bedrijven van George Batson. Nederlandse bewerking: Alfred Pleiter.
Tegen een mooi decor waarin zelfs een trap verwerkt was en gekleed in prachtige toepasselijke kostuums heeft de Woudenbergse toneelvereniging ’t Scherm op twee avonden (zaterdag 16 en 23 april 1983) de toeschouwers weten te boeien met de thriller ‘Celia’. Een stuk dat, mede gelet op de woorden van de heer Overduin, inderdaad iets anders was dan wat we normaal van deze vereniging gewend zijn.
’t Decor en de kleding, de timing en verlichting hebben alle bijgedragen om de voorstellingen zo boeiend en zo goed mogelijk te doen zijn. Het stuk bevat zes taferelen die zich op korte tijd na elkaar afspelen. We worden geplaatst in de kamer van een groot huis. Een huis waarin de “stand” van de familie Granger moet worden opgehouden op velerlei manieren en met allerlei middelen. Dat dit eigenlijk financieel niet haalbaar is merken we uit allerhande uitlatingen tijdens het stuk.
In het eerste tafereel merken we nog niet veel van het thriller-karakter van het stuk. Enkele zinnen zouden daarnaar kunnen verwijzen. Het ware “griezelen” en de echte spanning komen pas in het tweede en derde tafereel duidelijk uit. Aan het einde van een dansavond staan de gasten op het punt om te vertrekken. Louisa Corlandt (Mien Blokhuis) en Martha Brand (Elly de Leeuw) staan klaar om weg te gaan. Ze spreken samen over een bijzonder knappe man die hen beiden op deze avond veel plezier heeft bezorgd. Ook de verloving van de zoon van Celia (Gerda Koudijs) gespeeld door Theo de Haan heeft het nodige stof doen opwaaien. Al snel vermoeden we één en ander aan intriges. Een verhaal dat zo uit bepaalde tv-series gehaald zou kunnen zijn.
Drank volop en daarvan moet nogal een gebruik worden gemaakt. Niet om het hoofd koel te houden maar veel meer om de spanning en de insinuaties het hoofd te bieden. Een dienstmeisje Kathy (Yvonne Bakker) probeert aan de avances van chauffeur Moreno (Nico van Lambalgen) te ontkomen. Onder druk spreekt ze af hem ’s avonds in de garage te zullen opwachten. Door al deze door elkaar lopende verwikkelingen krijgen we in het begin moeilijk vat op het verhaal. Er dreigt wel het één en ander doch de zaak is nog erg onduidelijk. Ook zoon David, hoewel verloofd met een dochter van een schatrijke textiel-fabrikant spreekt met de “buitenlandse” Kathy af. Kathy die haar tongval en vreemd voorkomen goed vol weet te houden, trekt hierdoor de aandacht naar zich toe. Dan komt de hoofdpersoon op, te weten Celia. Een hoofdpersoon in alle opzichten. Zeker als we letten op de grote rol die zij in het stuk moet spelen. Maar daarnaast ook wat betreft het goede en soms met emotie geladen spel waarmee de toeschouwers worden geboeid. Vele ogenblikken is zij inderdaad Celia Granger, een vrouw met vele kanten die door een ieder wordt verdacht maar dit op vakbekwame wijze weet te verbergen, ook al zal later blijken dat er voor haar weinig of niets te verbergen is. Haar overleden man Bart speelt nog een grote rol in haar leven. Aan het einde van het eerste tafereel zegt Celia Kathy haar baantje op: ze is te jong. Hiermee eindigt dit gedeelte op mysterieuze wijze: “Het was me het avondje wel”.
Het tweede tafereel toont mrs. Hamilton (Alie Westerhoudt) in tranen. Het blijkt dat Kathy vermoord bij het hek is aangetroffen. Wie is de dader? Moreno? David? Celia?
Vragen volop doch de antwoorden worden bewaard tot de laatste minuut. Een minuut die de ontknoping brengt en daarmee tegelijk het einde van het stuk. Hierdoor bleef de spanning erin tot de laatste ogenblikken. Het blijkt nog dat Kathy heeft gebeld met een bepaald nummer: 047. Hiervan zullen we nog meer horen. Door de moord op Kathy wordt een detective ingeschakeld (Henk Moesbergen). Hij zal moeten uitzoeken hoe de vork in de steel zit. Langzamerhand wordt de spanning opgevoerd. Het schijnt dat detective Carlin en Celia elkaar kennen uit hun kindertijd. Carlin raakt dan ook nog eens op haar verliefd, doch Celia wil niets van hem weten. Aan alles is gedacht: rekwisieten die nodig zijn hebben een functie en worden ook gebruikt. De haard waarin een portret, een naakt van Kathy, geschilderd door David wordt verbrand, flakkert echt even. Donder en bliksem doen echt aan. Kortom een goede en passende aankleding. Er zijn volop verhoudingen met en langs elkaar. De één lijkt met een ander een band te hebben en de ander weer met een volgende. De tweede dag na de moord op Kathy meldt zich een nieuw dienstmeidje, binnengebracht door Moreno. Deze rol, eveneens gespeeld door Yvonne Bakker in dubbelrol, brengt ons een heel ander dienstmeisje dan de eerste met Amerikaans accent. De tweede is een net uitziend meisje, dat overigens ook door Celia als te jong wordt gekenmerkt. Donder en bliksem zijn er mede oorzaak van dat Nora Tylor blijven kan als dienstmeisje. David heeft besloten tijdens alle ellende af te zien van zijn aanstaande Eunice: hij wil van haar af: een wel echt plotselinge ommekeer. Hoewel dit erg plotseling komt, weet David door zijn opwinding het enigszins aannemelijk te maken. Er volgt dan een boeiende dialoog tussen Celia en David. Hoewel David (Theo de Haan) een wat Fries aandoende Amerikaan die Nederlands spreekt moet voorstellen is in het stuk niet echt hinderlijk. Spel en andere zaken compenseren dit voldoende. Moreno tracht nu na Kathy ook Celia in te palmen. Hij chanteert haar door te zeggen dat hij een “bewijsstuk” uit de haard heeft bewaard en hierover niet zal spreken als daar een forse geldelijke vergoeding tegenover staat. Hoewel de tekenen aanwezig zijn dat David in de nacht dat Kathy werd vermoord met haar is uitgeweest, blijft hij het ontkennen. We vragen ons af waarom. Zo wordt juist de verdenking meer op hem geladen. Wordt hiermee de spanning in de thriller opgevoerd?
De pauze die wordt gebruikt voor een verfrissing en om de vele loten te slijten, brengt ons bij het vierde tafereel. Nora vertelt dat ze al veel heeft meegemaakt. Carlin schijnt smoorverliefd te zijn op Celia. Zo schijnt het ook dat er met David in het verleden al het één en ander aan de hand is geweest. De brief van een bemiddelingsbureau, waarvan Nora afkomstig zou zijn, bericht Celia dat men nog niemand heeft kunnen vinden. Een vreemde zaak. Is Nora soms één van de politie? Met wie speelt ze onder één hoedje? Het wordt zaak steeds voorzichtiger te zijn en de woorden op een gouden schaaltje te gaan wegen. Heeft vriend Carlin er de hand in? De diverse korte “onder-onsjes” van Celia en David en de korte bevelende zinnen die daarin worden gezegd doen vermoeden dat beiden iets in hun schild voeren. Het moet gezegd: het stuk zit goed in elkaar. De spanning wordt langzaam maar zeker opgevoerd. En als toeschouwers raken we steeds meer nieuwsgierig naar de afloop en de dader(s)? Als Celia het cassettebandje dat Carlin haar heeft achtergelaten, met een opname van haar als nachtclubzangeres heeft opgezet; strompelt Morena de kamer in: hij valt dood neer: doodgestoken door een snoeischaar die even daarvoor door Celia in de tuin is gebruikt. Mrs. Hamilton, die zich als huishoudster zeer schuchter gedraagt, zoals we van een goede huishoudster mogen verwachten, aarzelend en enigszins teruggetrokken, is hiervan erg overstuur. We weten dan ook al dat zij het nodige contact met Moreno heeft onderhouden. Als enige rouwt ze bij zijn stoffelijk overschot. Celia vindt het nummer dat Kathy op de avond voor haar dood nog heeft gedraaid: 047. Ze speelt dan echt geladen, vol emotie die ook duidelijk op de zaal overkomt. Een zeer sterk onderdeel. Het zesde tafereel brengt de ontknoping. Allereerst horen we het één en ander over het verleden van Nora. Nora zal haar baantje opgeven en David met handschoenen aan zal haar naar het station brengen. Op deze avond, de mooiste sinds weken, lijkt alles voorspoedig te gaan verlopen. Dan komt Carlin binnen. Voor het eerst in “diensttijd” wil hij wat drinken. Het vreemde is alleen dat hij de handschoenen aanhoudt. Celia maakt bekend aan hem dat Kathy hem kende en zelfs meer dan dat. Het gedraaide nummer 047 blijkt van Carlin te zijn. Carlin die maar één wens heeft en dat is om burgemeester dan dit dorp te worden blijkt nu allen die hem om de een of andere reden in de weg staan uit de weg te ruimen. Nu is Celia aan de beurt. Net op het goede moment – hoe kan het ook anders – komen David, Nora en agent Brent (Dinus van der Linde) binnen. Er blijft voor Carlin nog maar één ding over: zelfmoord plegen. De knal die dit teweeg brengt besluit het stuk. Nu is alles goed met Celia! De dader is bekend en van hem “zullen we geen last meer hebben”. Een stuk waarin we inderdaad een spanning voelden, over het algemeen sterk neergezet, waarbij de zwakkere elementen, zoals wat te lange pauzes in het niet vielen. De spanning wordt echt opgevoerd en het lijkt wel of het opvoeren van de spanning het spel van de spelers verbeteren. Spanning die merkbaar is, zonder dat we echt veel dingen zien gebeuren. Een stuk dat de aanwezigen merkbaar plezier heeft gedaan, gelet op de waarderende opmerking het welverdiend applaus. Een stuk uit een genre dat zeker waard is nogmaals op het repertoire van ’t Scherm te worden gezet.
De spelers hebben als “team” goed samengewerkt. Zonder daarbij iemand te kort te willen doen moet allereerst worden genoemd de rol van Celia, gespeeld door Gerda Koudijs. De spil waar alles om draaide, met recht de hoofdpersoon. Door houding, kleding en zeker de “ogen” voldoende thrillerimage. Lijkt onveranderlijk en wat emotieloos, doch in deze rol uitstekend geschikt. Komt af en toe vrij hard over als Celia, doch dit versterkt het verhaal. Goed in de dialogen. Weet door haar optreden en reageren de spanning op de juiste manier te doseren en op het publiek over te brengen. Haar belangrijkste tegenspeler David moet hierbij ook worden genoemd: hoewel zijn enigszins Friese accent, met name in de luidere gedeelten extra kracht bijzetten deed dit geen afbreuk aan zijn overtuigende maner van spelen die naar het einde toe sterker werd. Moreno, als vrouwenversierder overtuigd door gedrag en opkomen en hierdoor zijn rol goed gestalte gevend. Hij maakt de zaak wat sinister. Louisa, vriendin, een moeilijke rol, vooral zo in het begin. Aan haar merkten we voor het eerst iets van een thriller, door woord en wat verstrooid gedrag. De andere vriendin, Martha, een duidelijke tegenpool. Met het hart op de tong doch goed wetend wat wel en niet gezegd moet worden. Duidelijk cachet gevend aan de vermeende stand van de onbemiddelde familie. Kathy, het eerste dienstmeisje door uiterlijk, een prachtige pruik en tongval een sterk optreden. De dubbelrol een totaal andere persoon. Beide rollen zo verschillend, goed gespeeld. Mrs. Hamilton de juiste huishoudster. Voorzichtig en op een afstand blijvend. Carlin de detective, wat hampelig, aarzelend en verre van overtuigend als het om een ideaal detective gaat. Dit blijkt hij ook niet te zijn. Derhalve kracht bijzetten aan het stuk en het mysterieuze hiermee onderstrepend. Een fraaie rol. Brent, agent heeft de ondankbare (of dankbare? Taak de schurk Carlin te ontmaskeren. Hij mag het einde aankondigen. Regisseur Siep Lindeboom, grimeur Tom van Ek en souffleur Piet Geldof (die af en toe volop werk had) mogen terugzien op een zeer geslaagde opvoering. Zoals burgemeester De Pree aan het einde van de eerste avond opmerkte: “een stuk dat wat mij betreft vaker op het programma van ’t Scherm mag voorkomen, zeker als we letten op het genre.”
Rolverdeling
| rolnaam | functie | gespeeld door |
|---|---|---|
| Moreno | Nico van Lambalgen | |
| Louisa Cortlandt | Mien Blokhuis | |
| Martha Brand | Elly de Leeuw | |
| David Granger | Theo de Haan | |
| Kathy | Yvonne Bakker | |
| Celia | Gerda Koudijs | |
| Mrs. Hamilton | Alie Westerhoudt | |
| Carlin | Henk Moesbergen | |
| Nora Taylor | ? | |
| Brent | Dinus van der Linde |
Achter ’t Scherm
| taak | uitgevoerd door |
|---|---|
| Tekst | George Batson, Nederlandse bewerking: Alfred Pleiter |
| Regie | Siep Lindeboom |
| Souffleur | Piet Geldof |
| Grimeur | Tom van Ek |
Opvoeringen
Zaterdag 16 en 23 april 1983.